*. Χειρισμοί Δεκεμβρίου.-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

«Ο μήνας με τη μεγαλύτερη κατανάλωση μελιού»

Αν για όλους τους άλλους μήνες του έτους προέχει η περιποίηση και φροντίδα για τα μελισσοσμήνη, η αναζήτηση κατάλληλης ανθοφορίας ή η εργασία μέσα στη μελισσοκομική αποθήκη για τη συντήρηση και την ανανέωση του μελισσοκομικού υλικού, για το μήνα Δεκέμβριο κυριότερο μέλημά μας είναι η διάθεση της παραγωγής μελιού, που με τόσο κόπο και αγωνία και με τη συνεργασία της μέλισσας, του μελισσοκόμου και τηςελληνικής φύσης προσφέρεται στον Έλληνα καταναλωτή.

Ήδη από τα τέλη του προηγούμενου μήνα ο μελισσοκόμος πρέπει να έχει διαλέξει την περιοχή όπου θα ξεχειμωνιάσουν τα μελίσσια του με πρόβλεψη αφ’ ενός την προστασία τους από τους ψυχρούς ανέμους και την υπερβολική υγρασία, αφ’ ετέρου την ύπαρξη ανθοφοριών κατάλληλων να προσφέρουν γύρη κυρίως αλλά και νέκταρ στις ηλιόλουστες μέρες και ώρες του Δεκεμβρίου.

Είναι νωρίς ακόμη να ανησυχήσουμε για την ύπαρξη αποθεμάτων μελιού εάν βέβαια με τα τέλη του φθινοπώρου είχαμε φροντίσει για την ύπαρξη ικανώναποθεμάτων για τις ανάγκες του μελισσιού το χειμώνα. Όμως η φρέσκια γύρη είναι αποφασιστικός παράγοντας για την έναρξη ή συνέχιση της εκτροφής γόνου, αν και ο μήνας Δεκέμβριος μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν ο μήνας με το λιγότερο γόνο στα μελίσσια.Σε πολλές περιοχές της χώρας μας ο γόνος απουσιάζει εντελώς, ενώ στις πιο ζεστές και πρώιμες περιοχές η ύπαρξη 2 – 3 πλαισίων με γόνο είναι συνηθισμένο φαινόμενο.

ΞΕΧΕΙΜΩΝΙΑΣΜΑ ΣΤΟ ΠΕΥΚΟ

Πολλοί μελισσοκόμοι ιδιαίτερα μεταφέρθηκαν στο πεύκο αργά το φθινόπωροπροτιμούν να αφήσουν τα μελίσσια τους και το Δεκέμβριο στα πευκοδάση. Η πρακτική αυτή έχει το πλεονέκτημα της μικρής κατανάλωσης των αποθεμάτων του μελιού και αρκετές φορές την αύξηση τους, αφού οι μελιττοεκκρίσεις του «εργάτη» μετά από τη μικρή διακοπή του Νοεμβρίου ξαναρχίζουν στις αρχές Δεκεμβρίου Το μειονέκτημα όμως είναι η καθυστέρηση των μελισσιών στην εκτροφή του γόνου αφού στις περισσότερες περιοχές των πευκοδασών απουσιάζουν γυρεοφόρα φυτά, όπως το φθινοπωρινό ρείκι και η κουμαριά, τα οποία αυτή την εποχή σε άλλες περιοχές με το νέκταρ και τη γύρη που προσφέρουν στις μέλισσες, συντελούν στην διατήρηση από τα μελίσσια ικανής έκτασης γόνου για την ανανέωση του πληθυσμού και την αντικατάσταση των χειμερινών απωλειών του σμήνους.

Επίσης το Δεκέμβριο παραμένουν στα πευκοδάση, όσοι από τους επαγγελματίες μελισσοκόμους της Βόρειας Ελλάδος σκοπεύουν να μεταφερθούν λίγο πριν ή αμέσως μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς σε πρώιμες περιοχές της Νότιας Πελοποννήσου.

ΞΕΧΕΙΜΩΝΙΑΣΜΑ ΣΤΟ ΡΕΙΚΙ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΟΥΜΑΡΙΑ.

Όπως αναφέραμε παραπάνω, τα δύο πολύτιμα αυτά φυτά που βρίσκονται σχεδόν σε όλους τους λόφους και τα βουνά της πατρίδας μας, μπορούν αυτή την εποχή να βοηθήσουν τα μελίσσια στην εκτροφή γόνου και στην συντήρηση τους και το γεγονός αυτό θα έχει αντίτυπο τόσο στο καλό ξεχειμώνιασμα των μελισσών με νέο πληθυσμό, όσο και στη γρήγορη ανάπτυξη την ερχόμενη άνοιξη.

Υπάρχει όμως ο κίνδυνος της απότομης μεταβολής του καιρού, ενώ τα μελίσσια θα είχαν ξεκινήσει στην εκτροφή τριών – τεσσάρων πλαισίων γόνου, με αποτέλεσμα την εξάντληση των αποθεμάτων, τη λεηλασία των αδύνατων μελισσιών από τα ισχυρότερα και την υποχρέωση του μελισσοκόμου να βρίσκεται σε επιφυλακή για να προλάβει τα δυσάρεστα αυτά φαινόμενα.

ΑΛΛΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΥ

Γενικότερα το Δεκέμβριο αποφεύγουμε τις επιθεωρήσεις και την ενόχληση των μελισσιών. Εάν όμως δεν το έχουμε πραγματοποιήσει τον προηγούμενο μήνα, είναι απαραίτητο να μεταφερθούν τα μελίσσια είτε στο πεύκο, είτε σε άλλες περιοχές με φροντίδα να μην είναι εκτεθειμένα σε ψυχρούς ανέμους, να μην είναι η υπερβολική η εδαφική υγρασία, αλλά και η υγρασία του αέρα και να μην ενοχλούνται από διάφορους εχθρούς, ζώα όπως για παράδειγμα ποντικούς κλπ.

Η ενόχληση από τους ποντικούς είναι αρκετές φορές μεγάλη και η χρήση της μικρής χειμωνιάτικης πόρτας έχει τα μειονεκτήματα της ανάπτυξης μεγάλης υγρασίας μέσα στο μελίσσι και του κακού αερισμού, ενώ δεν είναι πάντοτε αποτελεσματική στα μικρότερα είδη ποντικιών με αποτέλεσμα να εισέρχονται μέσα στην κυψέλη να φωλιάζουν στις ακριανές κηρήθρες με κατανάλωση μελιού και καταστροφή κηρηθρών.

Σε όποιες περιοχές είναι μεγάλο το πρόβλημα από την παρουσία ποντικών χρησιμοποιούμε στην είσοδο συρμάτινο πλέγμα (όπως π.χ. ένα τμήμα από βασιλικό διάφραγμα).

ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

Η νοζεμίαση είναι η ασθένεια που θα μας απασχολήσει το Δεκέμβριο, ιδιαίτερα σε περιοχές που εμφανίζεται συχνά.

Εάν από την εμπειρία του ο μελισσοκόμος έχει διαπιστώσει ότι κάθε χρόνο παρουσιάζονται σοβαρές απώλειες στα σμήνη του από τη νοζεμίαση, συνιστάται να αλλάζει τοποθεσία και να προτιμήσει περιοχές με καλύτερο αερισμό και λιγότερη υγρασία.

Για τη βαρροϊκή ακαρίαση εάν κάποιος μελισσοκόμος δεν φρόντισε να κάνει θεραπεία τον προηγούμενο μήνα, ο Δεκέμβριος είναι κατάλληλος μήνας, με την προϋπόθεση ότι η θερμοκρασία του αέρα διατηρείται πάνω από 12 βαθμούς Κελσίου για την αποτελεσματική δράση των ακαρεοκτόνων.

ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΑ ΦΥΤΑ ΤΟΥ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ

Όπως αναφέραμε παραπάνω το πεύκο δουλεύει και τον Δεκέμβριο ενώ στα παραθαλάσσια μέρη κλιμακώνεται η ανθοφορία της ερείκης (κόκκινο ρείκι) .Η κουμαριά είναι πολύτιμο μελισσοκομικό φυτό αυτόν τον μήνα. Το μέλι της βέβαια δεν είναι κατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση, ενώ τα δυσάρεστα συμπτώματα που παρατηρούνται στα μελισσοσμήνη αυτή την εποχή σε ανθοφορία κουμαριάς δεν οφείλονται πιθανότατα σ’ αυτή καθ’ αυτήν την κουμαριά (το νέκταρ ή τη γύρη της ), αλλά σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες που εμποδίζουν την εξάτμιση του νέκταρος (μείωση της υγρασίας του), τον εξαναγκασμό των μελισσιών να καταναλώσουν ανώριμο μέλι με αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων δυσεντερίας, διάρροιας κλπ

Άρθρο του

Δημητρίου Τσέλλιου
Γεωπόνου, Αναπληρωτής Ερευνητής
ΕΘΙΑΓΕ
Διευθυντής Ινστιτούτου Μελισσοκομίας

Πηγή www.melinet.gr

*.Χειρισμοί Νοεμβρίου.-

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ
«Μήνας, συνδετικός κρίκος, δύο παραγωγικών περιόδων, αυτής που έληξε και της επόμενης που θα ακολουθήσει».
Οι μελισσοκομικοί χειρισμοί του Νοεμβρίου διακρίνονται γενικά σε δύο κατηγορίες:
* Την ολοκλήρωση των εργασιών που σχετίζονται με την παραγωγική
περίοδο που έληξε ή που λήγει το αργότερο στο πρώτο 10ήμερο του Νοεμβρίου και
* Την προετοιμασία των μελισσοσμηνών για την επόμενη παραγωγική
περίοδο που έρχεται, με πρώτο μέλημα τη δημιουργία συνθηκών κατάλληλων για καλό ξεχειμώνιασμα.
Εξαιτίας της μεγάλης παραλλακτικότητας των κλιματικών συνθηκών και της
μελισσοκομικής χλωρίδας των διαφόρων περιοχών της χώρας μας, οι εργασίες διαφέρουν ανάλογα με τις απαιτήσεις των μελισσοκόμων και την εξισορρόπηση των αναγκών ανάμεσα στις συνθήκες για εκτροφή γόνου και τις απαραίτητες προϋποθέσεις για καλό ξεχειμώνιασμα. Μ’ άλλα λόγια, ενώ στα ψυχρότερα κλίματα της χώρας μας, πρέπει ν’ αρχίσουν οι εργασίες προετοιμασίας των μελισσιών για το χειμώνα, στα πιο ζεστά μέρη, όπου ο Νοέμβριος είναι ήπιος κατά κανόνα, φροντίδα των μελισσοκόμων πρέπει να είναι η δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για εκτροφή γόνου. Σε πολλές περιοχές όπου ο Νοέμβριος παρουσιάζει συχνά διαφορετικά πρόσωπα, άλλοτε δριμύς χειμωνιάτικος και άλλοτε ήπιος φθινοπωρινός, ο σώφρων μελισσοκόμος λαμβάνει υπ’ όψιν του τη δυσμενέστερη περίπτωση, προετοιμάζει τα μελίσσια του για τον επερχόμενο χειμώνα, αλλού είναι και έτοιμος να επωφεληθεί από ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες και εκμετάλλευση όψιμων ανθοφοριών για εκτροφή γόνου και ανανέωση του πληθυσμού.
ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΠΟΥ ΕΛΗΞΕ.
Α΄ Αποθήκευση και προστασία των κηρηθρών.
Οι κηρήθρες σε μια επιχείρηση μελισσοκομική αποτελούν σπουδαίο μέρος του μελισσοκομικού κεφαλαίου και βασικός παράγοντας επιτυχίας.
Δεν είναι ανώφελο να επαναλάβω την άποψη καταξιωμένων διεθνώς επιστημόνων – μελισσοκόμων ότι «Οι παραγωγικές βασίλισσες και οι καλοκτισμένες κηρήθρες είναι το Α και το Ω της επιτυχίας στη μελισσοτροφία».
Με το τέλος των τρυγητών οι κηρήθρες των μελιτοθαλάμων αλλά και οι κηρήθρες από τους εμβρυοθαλάμους (φωλιές) που περισσεύουν και δεν καλύπτονται από τον εναπομείναντα πληθυσμό των μελισσών, δεν επιστρέφονται ή αφαιρούνται αντίστοιχα από τα μελίσσια και αποθηκεύονται.
Εάν πρέπει να επιστρέψουμε κάποιες απ’ αυτές αμέσως μετά την φυγοκέντριση του μελιού, διαλέγουμε σκουρόχρωμες και όσες έχουν κάποια ποσότητα γύρης.
Στην διαδικασία της αποθήκευσης είναι χρήσιμο να γίνεται κάποια διαλογή
και να ξεχωρίζουμε τις κηρήθρες ως εξής:
1) Κατάλληλες και ακατάλληλες. Ακατάλληλες είναι οι κηρήθρες μετά από πολυετή χρήση και πολλαπλές εκτροφές γόνου με αποτέλεσμα η διάμετρος των κελλιών να έχει μικρύνει εμφανώς. Επίσης ακατάλληλες είναι και όσες έχουν σπάσει στη φυγοκέντριση και έχει αποσπασθεί κάποιο κομμάτι ή έχει κοπεί το σύρμα. Καινούργιες κηρήθρες που κόβονται κατά μήκος του επάνω σύρματος , χωρίς αυτό να σπάσει ή να λείπει τμήμα κηρήθρας, τις διορθώνουμε πιέζοντας ελαφρά, με τα δάκτυλα, οι μέλισσες θ’ αναλάβουν αργότερα να τις επανασυγκολλήσουν , με μοναδική ζημιά τη μετατροπή μερικών εργατικών κελιών σε κηφηνοκελλιά.
2) Σκουρόχρωμες και ανοιχτόχρωμες. Τις σκουρόχρωμες θα τις χρησιμοποιήσουμε νωρίς την Άνοιξη σαν πιο ζεστές, ενώ τις άσπρες στα τέλη της Άνοιξης και το καλοκαίρι εναρμονιζόμενοι με τις προτιμήσεις των ίδιων των μελισσιών που είναι αντίστοιχες.
3) Κηρήθρες άδειες και κηρήθρες με γύρη ή μέλι. Αρκετές φορές έχουμε μέσα στα μελίσσια περισσότερες κηρήθρες που προστέθηκαν από κακό υπολογισμό ή σαν συνέπεια της σμίκρυνσης του όγκου του μελισσιού τώρα το Νοέμβριο. Αυτές τις αποθηκεύουμε αμέσως, μαζί με ενδεχόμενα άλλες κηρήθρες που δε χρησιμοποιήθηκαν στην χρονιά που τελειώνει. Τις κηρήθρες που έχουν γύρη τις επιστρέφουμε στα μελίσσια αμέσως μετά τον τρυγητό για τρεις λόγους.
* Είναι οι πρώτες που θα προσβάλει ο κηρόσκωρος.
* Για να χρησιμοποιήσουν οι μέλισσες την γύρη που έχουν μεγάλη ανάγκη στους επόμενους μήνες.
* Για να μη «μουχλιάσουν» οι κηρήθρες. Η μούχλα πάνω στην γύρη σε κηρήθρες που δεν τις προστατεύουν οι μέλισσες οφείλεται στην ανάπτυξη μυκήτων και κυρίως του μύκητα Pericystis alvei. Οι σπόροι του μύκητα αυτού βλαστάνουν μόνο σε θερμοκρασίες κάτω των 20 C , έτσι δεν εμφανίζονται την άνοιξη ή το καλοκαίρι στο μελίσσι όπου η θερμοκρασία διατηρείται πάνω από 30 C, αλλά το χειμώνα είτε στις ακριανές κηρήθρες που δεν καλύπτουν οι μέλισσες και βοηθά σ’ αυτό η περίσσεια υγρασίας που δημιουργείται στην κυψέλη από την κατανάλωση μελιού και κακό αερισμό, είτε στις αποθηκευμένες κηρήθρες που διατηρούνται σε δροσερούς χώρους. Η βλάστηση των σπορίων του μύκητα καλύπτει όλη τη γύρη, την καταστρέφει και ενδεχομένως αχρηστεύεται και η κηρήθρα.
Τις κηρήθρες με μέλι που έμειναν μετά το φυγοκέντρισμα πριν τις αποθηκεύσουμε τις επιστρέφουμε στα μελίσσια για ν’ αφαιρέσουν οι μέλισσες το λεπτό στρώμα μελιού, να τις «γλείψουν» όπως λένε χαρακτηριστικά οι μελισσοκόμοι. Η εργασία αυτή γίνεται για ν’αποφύγουμε τη γρήγορη κρυστάλλωση του μελιού την επόμενη χρονιά όταν ξαναχρησιμοποιήσουμε τις κηρήθρες. Ο χειρισμός όμως αυτός έχει δύο σοβαρά μειονεκτήματα. Την πρόσθετη εργασία που απαιτείται για την τοποθέτηση και αφαίρεση μετά από 2 – 3 μέρες των πλαισίων και δεύτερον την πιθανή περίπτωση να έχουν βάλει οι μέλισσες νέκταρ στις περισσότερες απ’ αυτές με αποτέλεσμα να είναι ακατάλληλες για την αποθήκευση αλλά ούτε και χρόνος ή δυνατότητα να υπάρχει για τη μετατροπή σε μέλι. Μερικοί μελισσοκόμοι για ν’ αποφύγουν το δίλημμα αφήνουν τους ορόφους με τις τρυγημένες κηρήθρες για μερικές ώρες δίπλα στο μελισσοκομείο. Αυτό όμως είναι πολύ επικίνδυνο γιατί κι’ αν ακόμη δεν υπάρχουν κοντά ξένα μελίσσια, η πιθανότητα να προκληθεί λεηλασία στα μελίσσια μας είναι πολύ μεγάλη.
Συνιστάται:
- Τρυγημένες κηρήθρες από μέλια που κρυσταλλώνουν πολύ αργά,
όπως πεύκο, έλατο, θυμάρι να τις αποθηκεύουμε αμέσως.
- Τρυγημένες κηρήθρες από μέλια που κρυσταλλώνουν γρήγορα όπως βαμβάκι, ερείκη, πολύκομβο, ηλίανθο κλπ। να τις δίνουμε για 2 – 3 μέρες στα μελίσσια, αργά το απόγευμα, πολλές μαζί (10 – 20 σε ένα μελίσσι) και να τις αφαιρούμε αφού διαπιστώσουμε ότι έχουν πάρει όλο το μέλι οι μέλισσες και δεν έχουν προσθέσει νέκταρ ή δεν έχει γεννήσει η βασίλισσα.

Β΄ Παραγωγή κεριού – αξιοποίηση παλιών κηρηθρών και απολεπισμάτων του τρυγητού.
Η παραγωγή κεριού στη χώρα μας είναι μικρή και δεν καλύπτει ούτε τις ανάγκες της μελισσοκομίας। Η μικρή παραγωγή οφείλεται:
1) Στη μη ολοκληρωμένη αξιοποίηση του κεριού από παλιές κηρήθρες, απολεπίσματα κλπ.
2) Στην έλλειψη εργαστηρίων επεξεργασίας των ανωτέρω πρώτων υλών για την εξαγωγή καθαρού κεριού.
3) Στην χαμηλή τιμή παραγωγού του κεριού .
4) Στον εξαφανισμό (λόγω και της βαρρόα) των «άγριων» (ελευθέρων) μελισσοσμηνών.
Σε σύγκριση με την προπολεμική περίπολο η παραγωγή είναι μικρότερη λόγω της αντικατάστασης εγχωρίων κυψελών με πλαίσιοκυψέλες.
Πέραν των γενικότερων οικονομικών λόγων για τους οποίους επιβάλλεται η αύξηση της παραγωγής κεριού ο κάθε μελισσοκόμος έχει συμφέρον να παράγει ο ίδιος το κερί που χρησιμοποιεί για την κατασκευή φύλλων κηρήθρας και για έναν επιπλέον λόγο ότι είναι σίγουρος για την καθαρότητα (υπολείμματα ακαρεοκτόνων κυρίως) του κεριού.
Υπάρχει δυνατότητα αύξησης της εγχώριας παραγωγής κεριού καλής ποιότητας όταν:
1) Οι παλιές κηρήθρες και τα απολεπίσματα επεξεργάζονται χωριστά.
2) Δημιουργηθούν βιοτεχνίες επεξεργασίας κεριού σε περισσότερες περιοχές.
3) Γενικευθεί η χρήση 9 πλαισίων αντί των 10 στους μελιτοθάλαμους που είναι πολλαπλώς ωφέλιμη.
Γ΄ Ωρίμανση - Συσκευασία μελιού
Η παραγωγή μελιού του προηγούμενου μήνα και ιδιαίτερα αυτή που θα διατεθεί απ’ ευθείας από τον παραγωγό στην κατανάλωση, πρέπει να τύχει κάποιας φροντίδας, ν’ αφεθεί δηλαδή στα δοχεία ωρίμανσης τουλάχιστον 10 μέρες, ώστε να «καθαριστεί» καλά και στη συνέχεια να συσκευασθεί στα μικρότερα δοχεία προς διάθεση.Εάν μάλιστα ο μελισσοκόμος χρησιμοποιήσει γυάλινα βάζα, είναι σίγουρο ότι θα τύχει καλύτερης υποδοχής το μέλι του από τους καταναλωτές. Η σωστή ωρίμανση του μελιού, η αφαίρεση του αφρού που παρατηρείται και η κατά το δυνατόν διάθεση των διαφόρων κατηγοριών ξεχωριστά, ευνοεί τον ίδιο τον παραγωγό, αλλά και βελτιώνει την εικόνα του μελιού στο ευρύ καταναλωτικό κοινό.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΟΣΜΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ.

Α’ Φροντίδα για ανανέωση του πληθυσμού.

Η μέριμνα για μεταφορά των μελισσιών σε όψιμες ανθοφορίες για την εκτροφή γόνου και την ανανέωση του πληθυσμού των μελισσιών είναι ίσως το σπουδαιότερο μέλημα του μελισσοκόμου αυτόν τον μήνα. Αν μάλιστα είχε μεταφερθεί στα πεύκα από το Σεπτέμβριο και τα μελίσσια παρέμειναν αγόνευτα τον προηγούμενο μήνα, τότε επιβάλλεται η έξοδος των μελισσιών από τα πευκοδάση και η αναζήτηση ανθοφορίας ερείκης, πρώιμης κουμαριάς ή πολύκομπου. Αποφασιστικός παράγων για την εκτροφή γόνου είναι η ύπαρξη γύρης ενώ αρκετές φορές τροφοδοτούμε ελαφρά για διέγερση ωοτοκίας.

* Η διεγερτική αυτή τροφοδότηση πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά, γιατί είναι πιθανή η πρόκληση λεηλασίας, να είναι σύντομη ίσα – ίσα να επεκταθεί ο γόνος σε 4 – 5 πλαίσια, να φροντίζουμε να μη καταναλώνουν οι μέλισσες τ’ αποθέματα μελιού, γιατί μια ξαφνική μεταστροφή του καιρού θα έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια από πείνα μελισσιών που έχουν ξοδέψει το μέλι τους για τη διατροφή του γόνου.

* Σε αστικές ή ημιαστικές περιοχές τα μελίσσια επωφελούνται αυτή την εποχή από την άνθηση του δενδρολίβανου και της μουσμουλιάς που, όπως έχουμε γράψει αρκετές φορές,προσφέρουν γύρη και νέκταρ.

Ε΄ Έλεγχος για ασθένειες

Τόσο κατά τη διάρκεια του τρυγητού τον προηγούμενο μήνα, αλλά και στις αρχές Νοεμβρίου πρέπει να ελέγξουμε προσεκτικά τα μελίσσια μας για την ύπαρξη και αντιμετώπιση ασθενειών.

* Εάν τα μελίσσια μας δεν έχουν γόνο (συνηθισμένη περίπτωση στα πευκοδάση) και οι θερμοκρασίες του αέρα διατηρούνται πάνω από 12 C, τότε η αντιμετώπιση της Βαρρόα με ακαρεοκτόνα σε υγρή μορφή είναι πολύ αποτελεσματική. Αν θέλουμε να εξακριβώσουμε μόνοι μας το βαθμό προσβολής των μελισσιών μας από τη βαρρόα, τότε πιάνουμε αρκετές μέλισσες από ένα πλαίσιο και τις εξετάζουμε στο κάτω μέρος της κοιλιάς. Η βαρρόα είναι μισοκρυμμένη ανάμεσα στα χωρίσματα της κοιλιάς της μέλισσας απ’ όπου τρέφεται.Χρειάζεται βέβαια νεανικό μάτι, αλλά αν επιμείνουμε θα τη διακρίνουμε. Η συχνότητα εμφάνισης βαρρόα σε μέλισσες θα μας δώσει πρόχειρα μια ιδέα του βαθμού προσβολής. Η χρησιμοποίηση δύο διαφορετικών ακαρεοκτόνων **σε διάστημα δύο τριών ημερών είναι σκόπιμη (π.χ. περιζίν και διάλυμα φλουβαλινέιτ σε νερό).

* Σε περιοχές όπου η νοζεμίαση προκαλεί κάθε χρόνο ζημιές, είναι σκόπιμη και πιο αποτελεσματική φθινοπωρινή αντιμετώπιση, με την τροφοδότηση με φουμιντίλ, σύμφωνα με τις οδηγίες που αναγράφονται στη συσκευασία του αντιβιοτικού αυτού. Στη χώρα μας δεν κυκλοφορεί το Fumidil B από το 2004.**

Γ΄ Συνένωση αδύνατων μελισσιών – απομάκρυνση

γηρασμένων και εξαντλημένων βασιλισσών.

Αδύνατα σμήνη κάτω από 4 πλαίσια πληθυσμού, συνενώνονται. Κρατούμε την καλύτερη βασίλισσα. Εξετάζουμε τις βασίλισσες σ’ όλα τα αδύνατα μελίσσια. Παλιά μελίσσια μεβασίλισσες πάνω από 2 ετών ηλικίας, που αδυνάτισαν σημαντικά, είναι προφανές ότι το φταίξιμο είναι η εξάντληση των βασιλισσών και είναι προτιμότερο να απομακρύνουμε τη βασίλισσα και να συνενώσουμε το σμήνος με άλλο (συνήθως αδύνατο αλλά με νέα βασίλισσα), τώρα το Νοέμβριο, παρά να το αφήσουμε να ξεχειμωνιάσει με αμφίβολα αποτελέσματα.

Είναι προφανές ότι όψιμες παραφυάδες με 3 – 4 πλαίσια πληθυσμό και 1 – 2 πλαίσια γόνου αυτή την εποχή, είναι σε θέση να ξεχειμωνιάσουν ικανοποιητικά, χάρις στην αυξημένη ζωτικότητα που έχουν σε σχέση με τα παλιά μελίσσια.

* Συνθήκες για καλό ξεχειμώνιασμα

Βασικές αρχές για καλό ξεχειμώνιασμα είναι:

1. Παρουσία παραγωγικής βασίλισσας.

2. Πληθυσμός μελισσιών που αποτελείται στο μεγαλύτερο μέρος από νέες μέλισσες που εκκολάφθηκαν αργά το φθινόπωρο.

3. Αρκετά αποθέματα τροφών σωστά τοποθετημένα στην κυψέλη. Ανάλογα με τη δριμύτητα και τη διάρκεια του χειμώνα κάθε μελισσοκόμος στη δική του περιοχή γνωρίζει τον ελάχιστο αριθμό πλαισίων με μέλι που πρέπει ν΄ αφήσει στα μελίσσια του. Όμως και για τις πλέον ευνοϊκές συνθήκες της χώρας μας,δεν πρέπει ν’ αφήνουμε λιγότερα από 4 πλαίσια μελιού για κάθε μελίσσι. Προσοχή χρειάζεται να μη τοποθετηθούν στη μέση της γονοφωλιάς πλαίσια με μέλι σφραγισμένο σ’ όλη την επιφάνειά του. Είναι δυνατόν να λειτουργήσει αργότερα μέσα στο χειμώνα σαν διάφραγμα και να έχει αντίθετα αποτελέσματα απ’ ότι προσδοκούμε. Τέτοια πλαίσια τοποθετούνται στην άκρη της κυψέλης.

4. Υγιή μελίσσια

5. Προφύλαξη των μελισσιών από την έκθεσή τους σε ψυχρούς ανέμους. Υπήνεμα, προσήλια μέρη με νότια έκθεση είναι ιδανικά.

6. Προστασία από ποντικούς ή άλλους ενοχλητικούς παράγοντες.

7. Περιορισμός της εισόδου και αφαίρεση των πλαισίων που δεν καλύπτουν οι μέλισσες προτού δημιουργήσουν τη χειμωνιάτικη μελισσόσφαιρα.

8. Τοποθέτηση των μελισσιών σε μέρη όπου δεν υπάρχει πολύ υγρασία και δεν κινδυνεύουν από ενδεχόμενες πλημμύρες.

Αποφυγή τοποθέτησης τους δίπλα σε ποτάμια ή αρδευτικά αυλάκια που έχουν την πιθανότητα να ξεχειλίσουν.

ΑΛΛΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

Αγοραπωλησία μελισσιών.

Ο Νοέμβριος είναι κατάλληλος μήνας για αγορά σμηνών। Στη χώρα μας πραγματοποιούνται αγορές κυρίως από μελισσοκόμους της Νότιας και νησιώτικης Ελλάδας, που αυτή την εποχή έχουν την δυνατότητα ν’ αναπτύξουν γρηγορότερα τα σμήνη, λόγω των ευνοϊκών καιρικών συνθηκών.

Ο Νοέμβριος είναι δροσερός, αν όχι ψυχρός μήνας, τα μελίσσια επομένως δεν κινδυνεύουν από υπερβολική θέρμανση στις πολύωρες μεταφορές.

Τι πρέπει να προσέχουν όσοι αγοράζουν μελίσσια:

1. Να εξετάζουν ένα – ένα τα μελίσσια που προμηθεύονται για την ύπαρξη τυχόν ασθενειών γόνου, την παρουσία αρτιμελούς και ζωηρής βασίλισσας.

2. Οι κηρήθρες να μην είναι πολύ παλιές και η διάταξη του γόνου και των τροφών στο σύνολο των κηρηθρών να έχει σφαιρική μορφή (κάτι που σημαίνει ότι δεν έχουν αφαιρεθεί ή προστεθεί πλαίσια πρόσφατα).

3. Είναι προτιμότερο ν’ αγοράζουν μόνο τα πλαίσια και το σμήνος, να έχουν δηλαδή δικές τους κυψέλες για τη μετάγγιση των σμηνών. Μ’ αυτό τον τρόπο ελέγχουν πλαίσιο – πλαίσιο τα μελίσσια που αγοράζουν και δεν μεταφέρουν, με τις παλαιωμένες συνήθως κυψέλες του πωλητή, μολύσματα διαφόρων ασθενειών (ασκόσφαιρα κλπ.) στην περιοχή τους.

Τι πρέπει να έχουν υπ’ όψιν τους όσοι πωλούν μελίσσια.

α) Να μη διαθέτουν προς πώληση μελίσσια που γνωρίζουν ότι είναι άρρωστα ή ορφανά.

β) Να φέρονται γενικώς με ειλικρίνεια και αλληλεγγύη στους συναδέλφους τους αγοραστές।

**Προσοχή!
Αν δεν δοθεί άδεια από τον ΕΟΦ για την κυκλοφορία συγκεκριμένων αντιβιοτικών ως ειδικών μελισσοφαρμάκων, κανένα αντιβιοτικό δεν πρέπει να χορηγείται στα μελίσσια.

Άρθρο του

Δημητρίου Τσέλλιου
Γεωπόνου, Αναπληρωτής Ερευνητής
ΕΘΙΑΓΕ
Διευθυντής Ινστιτούτου Μελισσοκομίας

Πηγή melinet.gr

*.Χειρισμοί Οκτωβρίου.

Ο Οκτώβριος είναι ο μήνας του πευκόμελου, είναι επίσης ο μήνας με τις μεγαλύτερες αποδόσεις μελιού στην Ελλάδα .Σχεδόν το 50% του ελληνικού μελιού παράγεται αυτόν τον μήνα. Η εκτίμηση αυτή ισχύει γενικότερα, το ποσοστό όμως έχει μια διακύμανση από χρονιά σε χρονιά που οφείλεται κυρίως στην απόδοση άλλων σπουδαίων μελισσοκομικών φυτών
όπως πορτοκάλι, βαμβάκι, θυμάρι, ανοιξιάτικο και πρώιμο (καλοκαιρινό) πεύκο κ.α. ΄Οσο πιο πετυχημένες είναι αυτές οι ανθοφορίες, είναι επόμενο ότι μικραίνει το ποσοστό του μελιού που βγαίνει τον Οκτώβριο και το αντίστροφο. Βέβαια και η παραγωγή του Οκτωβρίου επηρεάζει αυτή την διακύμανση, όχι όμως σημαντικά, γιατί είναι η πλέον σίγουρη και
σταθερή περίοδος παραγωγής μελιού στη χώρα μας. Οι εκκρίσεις του "εργάτη", του κοκοειδούς Marcalina hellenica, είναι πλουσιότερες, το μέγεθος του και οι ανάγκες διατροφής του είναι μεγαλύτερες, επομένως και οι εκκρίσεις που εκμεταλλεύονται οι μέλισσες, η
θερμοκρασία του αέρα προπαντός όμως η σχετική υγρασία σε επίπεδα που ευνοούν το πέταμα και την εργασία των μελισσών στα πεύκα (συλλογή) και στη κυψέλη (επεξεργασία της πρώτης ύλης και μετατροπής της σε μέλι). Η επιτυχία λοιπόν τον Οκτώβριο στο πεύκο, είναι σχεδόν εξασφαλισμένη, περισσότερο απ' οπουδήποτε αλλού, όσον αφορά τη "βοσκή". Από κει και πέρα θα εξαρτηθεί από την " δυναμικότητα " των μελισσιών που είναι αποτέλεσμα της εργασίας του μελισσοκόμου τους προηγούμενους μήνες.
ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥΟι εργασίες αυτού του μήνα επικεντρώνονται στη παραγωγή πευκόμελου για τους περισσότερους μελισσοκόμους. Υπάρχει όμως μεγάλος αριθμός μελισσοκόμων που δεν μεταφέρουν τα μελίσσια τους στα πεύκα, κυρίως λόγω απόστασης ή άλλου λόγου που αφορά τον προγραμματισμό εκμετάλλευσης των μελισσιών.
Ακόμη και για τους μελισσοκόμους που συνηθίζουν να μεταφέρουν κάθε χρόνο τα μελίσσια τους στα πεύκα τον Οκτώβριο, η κάθε χρονιά έχει κάποιες ιδιαιτερότητες. (Γι' αυτό είναι χρήσιμη η "ανασκόπηση της χρονιάς " που προηγήθηκε, ώστε να συνδέονται οι χειρισμοί που προτείνονται με τα φετινά δεδομένα και όχι μόνο από τη γενικότερη γνώση και τις εμπειρίες
παλαιοτέρων ετών).
Παραμονή στο πεύκο.
Είναι επόμενο τα μελίσσια που μεταφέρθηκαν στα πεύκα από τα τέλη Ιουλίου - αρχές Αυγούστου, να έχουν "εξαντληθεί" με τον ερχομό του Οκτωβρίου. Είναι γνωστό το μπλοκάρισμα του γόνου στο πεύκο που έχει σαν αποτέλεσμα τη μη ανανέωση του πληθυσμού των εργατριών μελισσών και το σημαντικό αδυνάτισμά τους. Σ' αυτή την κατάσταση τα
μελίσσια ούτε ν' αξιοποιήσουν μπορούν τις μελιτώδες εκκρίσεις ούτε και να ξεχειμωνιάσουν επιτυχώς και να "βγούν' γερά την ερχόμενη άνοιξη.
Σ' αυτή την περίπτωση η σύσταση είναι να ολοκληρωθούν οι τρυγητοί νωρίς τον Οκτώβριο και να μεταφερθούν τα μελίσσια εκτός πευκοδάσους. Η αναζήτηση γυρεοφόρων ανθοφοριών είναι επιτακτική ανάγκη। Η ξηρασία όμως έχει επηρεάσει δυσμενώς τις ανθοφορίες της ερείκης, του πολύκομβου της ακονιζάς και άλλων φυτών που θα μπορούσαν να ήταν η
λύση στις απαιτήσεις των μελισσιών. Σε κάθε όμως περίπτωση η παρακολούθηση των μελισσιών για το αν μαζεύουν ή όχι γύρη και εν συνεχεία η τροφοδότηση, αν χρειάζεται, με υποκατάστατο γύρης και διεγερτικά με αραιό σιρόπι, θα βοηθήσει τα μελίσσια να εκθρέψουν γόνο.
* Για τα μελίσσια που μεταφέρθηκαν στο πεύκο αργά το Σεπτέμβριο η κατάσταση είναι διαφορετική. Τα μελίσσια αυτά στερήθηκαν ενδεχομένως το "πετυχημένο πεύκο" τον Αύγουστο, έχουν διατηρήσει όμως ακμαίο τον πληθυσμό τους και γόνο σ' αρκετά πλαίσια, ούτως ώστε να μπορούν άνετα να παραμείνουν στο πεύκο όλο τον Οκτώβριο και το 1ο
δεκαήμερο του Νοεμβρίου.
Οι μελισσοκόμοι σ' αυτή την περίπτωση πραγματοποιούν και 2 τρύγους αφ' ενός, έχουν δε την προσδοκία ότι τον Νοέμβριο θα βρουν "ανοικτή σουσούρα" για να δυναμώσουν τα μελίσσια.
ΤΡΥΓΟΣ ΤΟΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟ ΣΤΟ ΠΕΥΚΟ
Η σωστή προετοιμασία των μελισσιών για τον Οκτώβριο, είναι:
Δυνατά μελίσσια σε πληθυσμό και γόνο, τρυγημένα και "σφικτά". Φυσικά όταν λέμε τρυγημένα μελίσσια ("νηστικά"), εννοούμε να μη "κουβαλάμε" πλαίσια μόνο με μέλι από το καλοκαίρι στο πεύκο.
Γιατί:
α) τα νηστικά μελίσσια "τραβούν" καλύτερα στο πεύκο.
β) φόρτωμα και ξεφόρτωμα γίνονται με λιγότερο κόπο.
γ)το μέλι που βγαίνει είναι περισσότερο πευκόμελο, άρα αργεί να κρυσταλλώσει.
δ) στο χρόνο που περιμένουμε να "ξεγονέψουν " τα μελίσσια για να τρυγήσουμε, θα είχαν γεμίσει και τα άδεια πλαίσια που θα αντικαταστήσουν τα πλαίσια με μέλι, άρα έχουμε μεγαλύτερη παραγωγή. Όταν λέμε "σφικτά" μελίσσια, εννοούμε, τόσα πλαίσια στο μελίσσι,
όσα καλύπτονται καλά από μέλισσες. Δηλαδή ο αριθμός των πλαισίων, δεν καθορίζεται από τις συνήθειες ή τις επιθυμίες των μελισσοκόμων, ούτε από τις αναμνήσεις παλαιοτέρων ετών, ούτε φυσικά από εγωιστικούς λόγους "να φαίνονται τα μελίσσια μας δυνατά από μακριά στους άλλους". Ο πληθυσμός καθορίζει τον αριθμό των πλαισίων, γιατί οι μέλισσες
με λιγότερα πλαίσια:
α) θα βγάλουν το ίδιο και περισσότερο μέλι.
β) θα επεξεργασθούν , θα εξατμίσουν και θα ωριμάσουν το μέλι γρηγορότερα
γ) ο τρυγητός θα είναι ευκολότερος (λιγότερα πλαίσια - καλύτερα σφραγισμένα).
δ) Η ποιότητα του μελιού καλύτερη και η ποσότητα του κεριού μεγαλύτερη
ε) Καλύτερη περιποίηση των πλαισίων και καθαρισμό τους από άρρωστες προνύμφες και μούμιες, αυγά και προνύμφες κηρόσκωρου κλπ. Τα' ανωτέρω δεν σημαίνουν ότι πρέπει να φτάνουμε σε υπερβολές και να περιορίζουμε μελίσσια που φυσιολογικά καλύπτουν 18 - 20 πλαίσια, σ' ένα όροφο. Είναι σίγουρο όμως ότι τον Οκτώβριο στο πεύκο δεν πρέπει ν'
αφήνουμε μελίσσια που μετά βίας καλύπτουν 12 - 13 πλαίσια, με ολόκληρο όροφο. Πολύ περισσότερο μελίσσια των 15 - 20 πλαισίων, να τα δίνουμε και άλλον όροφο, με την προσδοκία ότι θα γεμίσει μέλι.
ΣΥΝΕΝΩΣΗ ΜΕΛΙΣΣΙΩΝ* Η μοναδική περίπτωση εμφάνισης μελισσιών με 30 πλαίσια τον Οκτώβριο στο πεύκο είναι όταν συνενώνουμε 2 μελίσσια που το καλοκαίρι είχαν με επιτυχία το καθένα, έναν όροφο. Είναι μία τεχνική (που στηρίζεται κι' αυτή στον κανόνα του "σφικτού " μελισσιού) που εφαρμόσθηκε πειραματικά στη χώρα μας με καλά αποτελέσματα. Περισσότερο μέλι και γόνο σε μεγαλύτερη έκταση απ' ότι αθροιστικά τα δύο μελίσσια αν δεν τα συνενώσουμε. (στους πειραματισμούς κρατήθηκε μία μόνο βασίλισσα).
* Ο πρώτος τρύγος αν γίνεται πριν τις 15 Οκτωβρίου είναι "ληστρικός". Δεν τρυγιούνται μόνο τα πλαίσια που έχουν γόνο (συνήθως 1 - 3 ).
* Τα πλαίσια αυτά που είναι λογικό να έχουν στεφανώματα με ανθόμελα ή και ποσότητες γύρης, σημαδεύοντας ούτως ώστε να μη τρυγηθούν στον τελευταίο τρύγο. Μ' αυτόν τον τρόπο:
α) παίρνουμε πιο καθαρό πευκόμελο στον δεύτερο τρύγο.
β) αφήνουμε για το χειμώνα πλαίσια με ανθόμελα και γύρη, που είναι πιο κατάλληλα για χειμερινές τροφές. Αν δεν τα σημαδεύουμε (με μαρκαδόρο) είναι πιθανό να μη τα
ξεχωρίζουμε στο τέλος Οκτωβρίου, γιατί τότε ο γόνος θα λείπει εντελώς από τα μελίσσια.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΡΙΟΥ
Το κερί της μέλισσας είναι ένα μοναδικό και πολύτιμο προϊόν. Η ζήτησή του είναι σταθερή, χρησιμοποιείται στη χώρα μας από την αρχαιότητα σε πολλές εφαρμογές και αυτοί που το χρειάζονται περισσότερο είναι οι ίδιοι μελισσοκόμοι που το παράγουν. Η σωστή τεχνική ν' ανανεώνουμε τακτικά τις κηρήθρες των μελισσιών μας αφ' ενός και η μη αξιοποίηση όλου του κεριού αφ' ετέρου, έχει σαν αποτέλεσμα η ζήτηση του κεριού να είναι μεγαλύτερη από την εγχώρια προσφορά, με αποτέλεσμα να πραγματοποιούνται εισαγωγές από τρίτες
χώρες Κίνα, Κεντρική Αφρική κλπ. Τα τελευταία χρόνια η τιμή αγοράς του κεριού αυξήθηκε σημαντικά και οι δαπάνες για την αγορά φύλλων κηρήθρας σε μια μελισσοκομική επιχείρηση είναι σοβαρό στοιχείο του κόστους παραγωγής μελιού.
Παλαιότερα όταν οι εγχώριες κυψέλες στη χώρα μας ήταν σε κοινή χρήση, η παραγωγή του κεριού ήταν μεγαλύτερη και η ζήτηση από τους μελισσοκόμους μικρή, αφού δεν χρειάζονταν φύλλα κηρήθρας. Έτσι πολλές μελισσοκομικές οικογένειες κρατούσαν το κερί που έβγαζαν, για πολλά χρόνια, για να το χρησιμοποιήσουν σε μια έκτακτη ανάγκη, γάμο των παιδιών
κλπ. Σήμερα όμως πρέπει ν' αξιοποιήσουμε αμέσως όλο το κερί, αφού όπως είπαμε οι ανάγκες σε φύλλα κηρήθρας είναι αυξημένες. Ατυχώς σε πολλές περιοχές της χώρας μας δεν αξιοποιείται το κερί, είτε γιατί δεν υπάρχει ντόπια βιοτεχνία κατασκευής φύλλων κηρήθρας, είτε γιατί θεωρείται πολύ μικρό έσοδο για ν' ασχοληθούν μ' αυτό οι μικροί ιδίως μελισσοκόμοι.
Ο Οκτώβριος είναι επίσης ο μήνας παραγωγής κεριού. Από τη μια μεριά του"ξελεπιδιάσματος" από τον τρύγο κι' από την άλλη η απομάκρυνση των πολυχρησιμοποιημένων κηρήθρων που γίνεται με τον τελευταίο τρύγο στο πεύκο.
Επαναλαμβάνω ότι οι παλιές κηρήθρες πηγαίνουν για λιώσιμο, οι σκούρες αλλά καφέ κηρήθρες επιστρέφονται στα μελίσσια και οι άσπρες φρεσκοκτισμένες διατηρούνται στην αποθήκη για να χρησιμοποιηθούν την άνοιξη.
Αν ξεχειμωνιάσουμε στο πεύκο ή σε περιοχές με πολύ υγρασία τότε μπορούμε να αφήσουμε "ακριανές κηρήθρες" δύο παλιές που θα τις απομακρύνουμε την άνοιξη. Ο λόγος γιατί η μελισσόσφαιρα τον χειμώνα σχηματίζεται στις μεσαίες κηρήθρες και οι δύο ακριανές "μουχλιάζουν" και καταστρέφονται από την περίσσεια υγρασίας.
ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ
Αμερινάνικη σηψηγονία.

Οι σηψηγονίες εμφανίζονται τους θερινούς μήνες, όμως το φθινόπωρο στο πεύκο είναι εύκολο να διαπιστώσουμε προσβολές που ξέφυγαν της προσοχής μας. Όταν φυσιολογικά στο τέλος Οκτωβρίου δεν υπάρχει γόνος στα μελίσσια, ο προσβεβλημένος από αμερικάνικη σηψηγονία παραμένει και είναι εύκολο να το διαπιστώσει ο μελισσοκόμος που βγάζει πλαίσια από τρύγο. Το μέλι από τέτοιες κυψέλες είναι κατάλληλο για κατανάλωση, όμως τα πλαίσια πρέπει να τρυγιούνται στο τέλος και εν συνεχεία να καταστρέφονται με φωτιά.
Νοζεμίαση.

Η εμφάνιση της νοζεμίασης εντοπίζεται στους ανοιξιάτικους συνήθως μήνες. Τα σπόρια όμως της νοζεμίασης υπάρχουν στο μελίσσι και γι' αυτό είναι πιο αποτελεσματικό να γίνεται προληπτική χορήγηση των φαρμάκων από το φθινόπωρο για τις περιοχές όμως που η ασθένεια εμφανίζεται συχνά είναι δηλαδή ενδημική. Η φθινοπωρινή αντιμετώπιση σε
συνδυασμό με ανοιξιάτικη έχει τα καλύτερα αποτελέσματα. Αν κάνουμε μόνο μία χορήγηση φαρμάκων, τότε η φθινοπωρινή είναι προτιμότερη από την ανοιξιάτικη.
Για τις υπόλοιπες περιοχές που η ασθένεια είναι σπάνια ή δεν εμφανίζεται συχνά, χορηγούμε θεραπευτική αγωγή μόνον όταν εμφανισθούν τα πρώτα συμπτώματα της νοζεμίασης την άνοιξη.
Βαρρόα.

Το μπλοκάρισμα του γόνου τον Οκτώβριο στα πευκοδάση είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την καταπολέμηση της βαρρόα. Κατά την προσωπική μου άποψη το μπλοκάρισμα του γόνου αυτή την περίοδο, είναι πλέον πλεονέκτημα και όχι σοβαρό μειονέκτημα όπως εθεωρείτο προ 20ετίας, πριν δηλαδή από την εμφάνιση της βαρρόα στη χώρα μας.
Η παρουσία όλων των ακάρεων πάνω στις μέλισσες, οι σχετικά υψηλές θερμοκρασίες που επιτρέπουν την δράση των ακαρεοκτόνων, το μεγάλο χρονικό διάστημα από τον επόμενο τρυγητό, δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για την σωστή αντιμετώπιση.
Η πρόσφατη όμως διαπίστωση ότι η βαρρόα ανέπτυξε ανθεκτικότητα στο Φλουβαλινέϊτ (MAVRIK), μας αναγκάζει να είμαστε πιο προσεκτικοί, πιο συνεπείς και να μη παραλείπουμε την περίοδο αυτή να καταπολεμούμε το άκαρι με ένα εγκεκριμένο ακαρεοκτόνο. Δυστυχώς η έρευνα μέχρι στιγμής δεν μπορεί να συστήσει φάρμακο ισάξιο του Φλουβαλινέϊτ, τόσο σε
αποτελεσματικότητα όσο και σε δαπάνη και ευκολία εφαρμογής. Η χρήση πάντως περισσοτέρων του ενός ακαρεοκτόνου είναι σκόπιμη. Ελπίδες δίνειτώρα τελευταία η χρήση του οξαλικού οξέος.
Ανθοφορίες του μήναΛίγα είναι τα μελισσοκομικά φυτά του Οκτωβρίου.

Η σουσούρα (φθινοπωρινό ρείκι) λόγω της ξηρασίας είναι σίγουρο ότι θ' αποδώσει μετά τον Οκτώβριο και αφ' όσον προηγηθούν βροχές.

Η κουμαριά προς το τέλος του μήνα σ' ορισμένες περιοχές ίσως είναι η λύση. Η ακονιζά ( σκοτζάρι) πρέπει κι' αυτή να υπολογίζεται αυτόν τον μήνα μόνο εφ' όσον έχουμε έστω και μικρού ύψους βροχές.
Ο αρκουδόβατος στα πευκοδάση ή και αλλού είναι σπουδαίο φυτό (λέγεται έτσι γιατί ο αναρριχόμενος εύκαμπτος κορμός του, φέρει φοβερά αγκάθια που δημιουργούν σοβαρές πληγές στα χέρια των απρόσεκτων).
Ο κρόκος είναι επίσης σπουδαίο μελισσοκομικό φυτό για τις περιοχές όμως που καλλιεργείται (Δυτ. Μακεδονία). Στα παραθαλάσσια μέρη, το αρμυρίκι φθινοπωρινής άνθισης είναι μια βοηθητική λύση στο πρόβλημα κυρίως της κάλυψης των αναγκών των μελισσιών για γύρη.

Άρθρο του

Δημητρίου Τσέλλιου
Γεωπόνου, Αναπληρωτής Ερευνητής
ΕΘΙΑΓΕ
Διευθυντής Ινστιτούτου Μελισσοκομίας
ΠΗΓΗ : melinet।gr/
Προσοχή!
Αν δεν δοθεί άδεια από τον ΕΟΦ για την κυκλοφορία συγκεκριμένων σκευασμάτων ως ειδικών μελισσοφαρμάκων, κανένα δεν πρέπει να χορηγείται στα μελίσσια.

*. Χειρισμοί Σεπτεμβρίου.

Αναδημοσίευση από το αρχείο της www.melinet.gr

«Εποχή ανασυγκρότησης»
Ο πρώτος μήνας του φθινοπώρου από μελισσοκομικής σκοπιάς,παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον
Οι καλοκαιρινοί τρύγοι έχουν τελειώσει και ολοκληρώθηκε η παραγωγή μελιού στο θυμάρι, στο έλατο, στο βαμβάκι όπως και σε περιοχές
όπου κυρίαρχες ανθοφορίες είναι τα αγριοτρίφυλλα, το τσάι, τα μελάγκαθα, ο ηλίανθος, η βελανιδιά κ.α., τοπικής σημασίας μελισσοκομικά φυτά.
Ακόμη και η πρώτη περίοδος μελιτοέκκρισης του πεύκου (τέλη Ιουλίου– τέλος Αυγούστου) έχει τελειώσει και περνάμε στο «σταθερό κενό» του πεύκου που εμφανίζεται από 10 - 20 Σεπτεμβρίου και οφείλεται στην αλλαγή περιβλήματος του παρασίτου των πεύκων, του κοκκοειδούς Marchalina hellenica, (πιο ορθά είναι στάδιο έκδυσης του κοκκοειδούς), στάδιο κατά το οποίο δεν τρέφεται και ως εκ τούτου δεν υπάρχουν μελιτοεκκρίσεις.
Έτσι μετά από μια περίοδο έντονης δραστηριότητας του μελισσιού(Απρίλιος – Αύγουστος) κατά την οποία η παρουσία του μελισσοκόμου στην ύπαιθρο «δίπλα» στα μελίσσια του ήταν συχνή και επιβεβλημένη,έρχεται σταδιακά η εποχή που και το μελίσσι, περιορίζει την έκτασή του, η εκτροφή γόνου λιγοστεύει και περισσεύουν τα πλαίσια με μέλι, ενώ και ο ίδιος ο
μελισσοκόμος έχει αρκετές δουλειές και εργασίες μέσα στην μελισσοκομική αποθήκη και λιγότερη στην ύπαιθρο.
Τα παραπάνω έρχονται σε συμφωνία μ’ αυτά που έχουν γραφτεί κατ΄επανάληψη στο παρελθόν, ότι δηλαδή από το φθινόπωρο ξεκινά η νέα μελισσοκομική χρονιά και ο Σεπτέμβριος είναι ο πρώτος μήνας του νέου έτους. Όμως είναι πιο σωστό να θεωρείται η περίοδος αυτή , εποχή ανάπαυλας και ανασυγκρότησης, εποχή προετοιμασίας για την τελική
προσπάθεια της χρονιάς, πριν από το ξεχειμώνιασμα, εποχή που χαρακτηρίζεται από την παρουσία δύο σπουδαιότατων μελισσοκομικών φυτών της χώρας μας, της ερείκης (σουσούρας) και του πεύκου.
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΥ ΤΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ
Οι ενέργειες του μελισσοκόμου το μήνα αυτόν, επιγραμματικά είναι:
1. Φροντίδα για τα μελισσοσμήνη γενικά.
2. Μέριμνα για το μελισσοκομικό υλικό.
3. Προσπάθεια διάθεσης του μελιού.
4. Συλλογικές ενέργειες.
1) ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΛΙΣΣΟΣΜΗΝΗ
α) Περιορισμός της έκτασης (του χώρου) του μελισσιού: με γνώμονα ότι ο αριθμός των κηρηθρών πρέπει να είναι τόσος, όσος μπορούν οι μέλισσες να καλύψουν για σωστή εκτροφή γόνου, αποθήκευση τροφών,καθαρισμό και προστασία, το Σεπτέμβριο ελαττώνουμε τον αριθμό τους μετά τους τρυγητούς, αφού και λόγω εποχής το μελίσσι αυτοπεριορίζεται και τα
επιπλέον μέλια, που καταλάμβαναν σημαντικό μέρος του χώρου της κυψέλης, έχουν αφαιρεθεί.
β) Προμήθειες σε γύρη: Την εποχή αυτή η επάρκεια γύρης είναι σημαντικότερη και απ’ αυτή του μελιού. Φροντίζουμε να μην αφαιρούμε με τον τρυγητό πλαίσια με γύρη, να επιστρέψουμε μετά το ξεμέλιασμα πλαίσια στα οποία υπάρχει γύρη, να μεταφέρουμε τα μελίσσια μας σε περιοχές με γυρεοφόρες ανθοφορίες. Αν παρά τα ανωτέρω εκτιμούμε ότι η γύρη δεν επαρκεί (έχοντας εμπειρία από τις τοπικές ιδιαίτερες συνθήκες) τότε τροφοδοτούμε με υποκατάστατο γύρης. Ένα δοκιμασμένο και απλό στην παρασκευή του υποκατάστατο είναι και το παρακάτω: Για την παρασκευή 60 κιλών υποκατάστατου (αρκετό για την τροφοδότηση 60 μελισσοσμηνών σε δύο δόσεις του ½ κιλού).
Παρασκευή υποκατάστατου γύρης: «Σε 14 κιλά νερό (χλιαρό) διαλύουμε 5 κιλά γύρη φυσική. Στη συνέχεια προσθέτουμε και διαλύουμε σταδιακά 26 κιλά ζάχαρη. Στο τέλος 15 κιλά σογιάλευρο είναι αρκετό για να πάρει το ζαχαροζύμαρο στερεά μορφή, ώστε να μην τρέχει ανάμεσα στα πλαίσια, αλλά και ικανοποιητικά ρευστή ώστε να το παίρνουν οι μέλισσες ευχερώς».
Προσοχή χρειάζεται το σογιάλευρο να είναι λεπτοαλεσμένο (αλεύρι ψιλό) και η γύρη δικής μας (του μελισσοκόμου) παραγωγής. Με γύρη αμφίβολης προέλευσης είναι πολύ πιθανή η μετάδοση ασθενειών, κυρίως αμερικάνικης σηψηγονίας και ασκοσφαίρωσης.
γ) Ανανέωση του πληθυσμού – βασιλοτροφία.
Μετά την εντατική αλλαγή μελιού στους καλοκαιρινούς μήνες, ιδιαίτερα σ’ορισμένες ανθοφορίες όπως το βαμβάκι, ο ηλίανθος, το έλατο κ.α., η φθορά των συλλεκτριών μελισσών και γενικότερα των εργατριών είναι μεγάλη. Εξ άλλου είναι πιθανό οι καιρικές συνθήκες στο τέλος του φθινοπώρου να μην ευνοήσουν την εκτροφή γόνου, έτσι είναι επιβεβλημένο να φροντίσει ο μελισσοκόμος, να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες, για την ανανέωση
του πληθυσμού. Συνήθως μια καλά μελετημένη μεταφορά των μελισσιών εξασφαλίζει το απαραίτητο νέκταρ και τη γύρη για επέκταση του γόνου.
Κατάλληλες ανθοφορίες είναι: της ερείκης, σε υψώματα μετά από βροχές τον Αύγουστο, μέτριες μέγιστες θερμοκρασίες και δροσερές νύχτες. Του πολύκομβου στα θερισμένα σιτηρά με μέλι πολύ καλής ποιότητας για διατροφή των μελισσιών, αλλά σκούρο με ιδιαίτερη γεύση και γρήγορη κρυστάλλωση. Του κισσού σε πλαγιές λόφων και βουνών. Της μυρτιάς σε
παραποτάμιες και υγρές περιοχές. Της ακονιζάς, (σκοτζάρι) σε ακαλλιέργητες εκτάσεις, ρείθρα δρόμων. Του κρόκου προς τα τέλη Σεπτεμβρίου στο οροπέδιο της Κοζάνης.

Βασιλοτροφία: αυτή την περίοδο είναι δυνατό να γίνει και μάλιστα με ικανοποιητικά αποτελέσματα αλλά πρέπει να λάβουμε μέριμνα για ύπαρξη μεγάλου αριθμού κηφήνων. Κριτήριο για την επιτυχία είναι περισσότερο η επάρκεια γύρης και δευτερευόντως νέκταρ και ήπιες κλιματικές συνθήκες.Πολύ κατάλληλη ανθοφορία είναι η ερείκη του Σεπτεμβρίου. Οι βασίλισσες του φθινοπώρου σταματούν αργά τη γέννα και ξεκινούν νωρίς το χειμώνα.

δ) Έλεγχος ασθενειών.
Το καλοκαίρι ο χειρισμός των μελισσιών, ιδιαίτερα ο λεπτομερής έλεγχος για ασθένειες του γόνου, είναι μια χρονοβόρα και επίπονη εργασία, λόγω των μελιτοθαλάμων που προστίθενται και των γεμάτων με μέλι πλαισίων. Συνέπεια των ανωτέρω είναι να ξεφεύγει πολύ συχνά της παρατήρησης του μελισσοκόμου η προσβολή στα πρώτα στάδια μελισσιών με αμερικάνικη
σηψηγονία και άλλων ασθενειών του γόνου. Το Σεπτέμβριο, που όπως είπαμε είναι ο μήνας της ανασυγκρότησης, έχουμε την ευχέρεια να επιθεωρήσουμε τα σμήνη μας που τώρα είναι ξελαφρωμένα από μέλια και περιττά πλαίσια.
Οι ασθένειες που θα μας απασχολήσουν είναι η αμερικάνικη σηψηγονία και ασκοσφαίρωση , η σακόμορφος σηψηγονία, που οφείλεται σε προσβολή από ιό, είναι δηλαδή ίωση και δεν βοηθούν τα φάρμακα στην αντιμετώπισή της, με συμπτώματα που μοιάζουν της αμερικάνικης σήψης. Η άρρωστη προνύμφη μεταβάλλεται σε «σάκο» με σκληρό περίβλημα και υγρό
περιεχόμενο. Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι μεταδίδεται ο ιός και με τη βαρρόα. Δεν είναι συχνή αρρώστεια. Συνήθως ξεπερνιέται αν περιορίσουμε τη βασίλισσα και δώσουμε χρόνο στις μέλισσες να καθαρίσουν τα προσβεβλημένα κελιά, αναφέρεται όμως για να γίνει διάκριση από άλλες ασθένειες και ν’ αποφύγουμε την περιττή χημειοθεραπεία.
Αν παραμεληθεί η καταπολέμηση της βαρρόα την Άνοιξη, τότε είναι σχεδόνβέβαιο ότι, το Σεπτέμβριο θα παρατηρήσουμε τις δυσάρεστες συνέπειες από τον ευχερή πολλαπλασιασμό του παρασίτου στον κλειστό γόνο του καλοκαιριού. Για τους λίγους, ελπίζω που δεν γνωρίζουν τα συμπτώματα της έντονης προσβολής από βαρρόα αναφέρω τα πιο χαρακτηριστικά. Μέλισσες χωρίς φτερά και τρίχωμα, κακοσχηματισμένες, μπροστά στην κυψέλη και πάνω στα πλαίσια, γόνος εγκαταλελειμμένος σκουρόχρωμος με συμπτώματα
σηψηγονίας, πλαίσια συνήθως με μέλια, πληθυσμός μελισσών περιορισμένος.
ε) Διαχωρισμός των μελισσιών δυνατά – αδύνατα, υγιή και προβληματικά. Στις αρχές του φθινοπώρου είναι χρήσιμη η ανασύνταξη στον σχηματισμό των «κοπαδιών» μας. Πολλές παραφυάδες είχαν μεγάλη ανάπτυξη και έχουν γίνει κανονικά μελίσσια, ενώ αντίθετα μερικά μελίσσια της άνοιξης δυνατά,έχουν εξασθενήσει, λόγω γερασμένης βασίλισσας ή άλλων διαφόρων αιτιών.Ο διαχωρισμός αυτός είναι χρήσιμος, ιδιαίτερα για όσους έχουν μεγάλο
αριθμό μελισσιών, για το σωστό προγραμματισμό και την εκλογή τηςπεριοχής μεταφοράς. Ξεχωριστή τοποθεσία πρέπει να προβλεφθεί για ταύποπτα αρρώστιας μελισσοσμήνη καθώς και για τα προβληματικά από διάφορες άλλες αιτίες.
2) ΜΕΡΙΜΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
α) κηρήθρες: Μετά τον τρυγητό πάντοτε κάνουμε διαχωρισμό των κηρηθρών. Ξεχωρίζουμε τις πολύ παλιές και κατεστραμμένες κηρήθρες για λιώσιμο και παραγωγή κεριού.Τις λιώνουμε χωριστά από τα «ξελεπιδίσματα» γιατί πάντοτε το κερί βγαίνει σκουρόχρωμο, ενώ μέχρι να φθάσουμε στη διαδικασία αυτή τις προφυλάσσουμε από τον κηρόσκωρο
αφού τις διατηρήσουμε στην κατάψυξη για μερικές ώρες। Τα πλάισια βράζονται και καθαρίζονται από τα υπολείμματα των κεριών και της πρόπολης για μελλοντική χρησιμοποίηση।Από τις χρήσιμες κηρήθρες που απομένουν, αν είναι περισσότερες απ’όσες χρειάζονται τα μελίσσια μας αυτή την περίοδο, διαλέγουμε για επιστροφή στα μελισσοσμήνη όσες έχουν γύρη και τις πλέον σκοτεινόχρωμες. Αυτή την περίοδο η προτίμηση των μελισσιών για εκτροφή γόνου και αποθήκευση μελιού στρέφεται στις πιο «ζεστές» μαύρες κηρήθρες. Οι υπόλοιπες που απομένουν θα ξαναχρησιμοποιηθούν πιθανότατα την ερχόμενη άνοιξη και η προφύλαξή τους από τον κηρόσκωρο είναι απαραίτητη.Βέβαια οι καινούργιες και άσπρες κηρήθρες κινδυνεύουν λιγότερο , ιδίως αν αποθηκευθούν σε χώρο όπου δεν υπάρχουν άλλες παλιές κηρήθρες ή χρησιμοποιημένες και ακαθάριστες κυψέλες.
β) Σκεύη τρυγητού: Μετά τον τρυγητό, όλα τα εργαλεία και τα σκεύη από το δοχείο απολεπισμού έως το μελιτοεξαγωγέα και το φίλτρο στραγγίζονται επιμελώς, αλλά δεν πλένονται με νερό, παρά μόνο την ημέρα που θα πραγματοποιήσουμε τον επόμενο τρύγο είτε αυτός γίνει σ’ ένα μήνα είτε σ’ένα χρόνο. Μόνο τα μελισσοκομικά μαχαίρια και όλα τα πλαστικά δοχεία που τυχόν χρησιμοποιούμε ξεπλένουμε καλά με νερό, ενώ φροντίζουμε η
αποθήκη μας να έχει μελισσοστεγανότητα για να μη προσελκύονται μέλισσες από τη γύρω περιοχή.

3) ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΜΕΛΙΟΥ.
Από το Σεπτέμβριο ξεκινά η προσπάθεια για τη διάθεση της παραγωγής μας।Αρκετά από τα καλοκαιρινά μέλια κρυσταλλώνουν γρήγορα, γι’ αυτό πρέπει να συντομεύσουμε την περίοδο που παραμένουν στα δοχεία ωρίμανσης (όπου καθαρίζει το μέλι, ωριμάζει με τη βαρύτητα σιγά - σιγά οτιδήποτε έχει περάσει μέσα από το φίλτρο ανεβαίνει στην επιφάνεια). Ακόμη η συσκευασία σε μικρότερα δοχεία και διάθεση απ’ ευθείας στον καταναλωτή πρέπει να
γίνεται με πειστικό τρόπο για την αγνότητα του κρυσταλλωμένου μελιού,ώστε να γίνει συνείδηση σιγά – σιγά σ’ όλους , ότι η κρυστάλλωση είναι ένα φυσικό φαινόμενο και αυτά τα μέλια δεν είναι νοθευμένα ή υποβαθμισμένα.
4) ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
α) Σεμινάρια – εκπαιδεύσεις
Ο μήνας αυτός είναι κατάλληλος για την οργάνωση σεμιναρίων, συνεδρίων,μελισσοκομικών συναντήσεων ή εκπαιδεύσεων που περιλαμβάνουν και πρακτική εξάσκηση αφού οι καιρικές συνθήκες επιτρέπουν τον ευχερή χειρισμό των μελισσιών και παράλληλα υπάρχει σχεδόν σ΄ όλους τους μελισσοκόμους, άνεση χρόνου.
β) Αναδασώσεις
Δυστυχώς κάθε χρόνο αυτή την εποχή έχουμε συνηθίσει να μοιρολογούμε πάνω από τις στάχτες των κατεστραμμένων από τις πυρκαγιές πευκοδασών μας. Η καταστροφή για τη μελισσοκομία της χώρας μας είναι μεγάλη, όμως από τώρα πρέπει οι τοπικοί μελισσοκομικοί σύλλογοι ν’ αναλάβουν πρωτοβουλία ή να βοηθήσουν στο έργο της αναδάσωσης. Ακόμη ο Σεπτέμβριος είναι κατάλληλη εποχή για την φύτευση νέων εκτάσεων με μελισσοκομικά φυτά και για το σκοπό αυτό οι οργανώσεις των μελισσοκόμων, αλλά και μεμονωμένοι παραγωγοί, πρέπει ν’ απευθύνονται στις Δασικές Υπηρεσίες της περιοχής τους για συμβουλές και παραχώρηση δενδρυλλίων από τα Δασικά φυτώρια.
Προετοιμασία για το πεύκο.
Στα τέλη Σεπτεμβρίου ξεκινά η καλύτερη περίοδος για την εκμετάλλευση του πευκόμελου, που διαρκεί μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. Αρκετοί μελισσοκόμοι βασίζονται μόνο σ΄ αυτή την περίοδο για την παραγωγή μελιού. Προϋποθέσεις για την πληρέστερη εκμετάλλευση του
πευκόμελου είναι:
1. Έγκαιρη μεταφορά (συνήθως 15 – 20 Σεπτεμβρίου).
2. Μελίσσια με πολλά πλαίσια γόνου.
3. Όσο το δυνατόν μεγαλύτερα αποθέματα γύρης.
4. Μελίσσια «νηστικά» κατά την έκφραση των μελισσοκόμων, δηλ.τρυγημένα

Του Δημητρίου Τσέλλιου
Γεωπόνου Αναπληρωτής Ερευνητής ΕΘΙΑΓΕ Διευθυντής Ινστιτούτου Μελισσοκομίας

ΠΗΓΗ:www.melinet.gr

*. Χειρισμοί Αυγούστου.

Στις πεδινές περιοχές κυριαρχεί το βαμβάκι, σημαντική «βοσκή» τόσο για παραγωγή όσο και για το «δυνάμωμα» του μελισσιού, ενώ τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου «δίνει» το πεύκο. Μελίσσια που μεταφέρονται στο πεύκο πρέπει να είναι δυνατά, με γόνο και πληθυσμό. Τον τρύγο του πεύκου ακολουθεί μεταφορά συνήθως σε σουσούρα (φθινοπωρινή ερείκη) , ή άλλες ανθοφορίες της περιοχής για συλλογή νέκταρος και γύρης. Τα μελίσσια παραμένουν για «δυνάμωμα» και μεταφέρονται ξανά στο πεύκο ή για να ξεχειμωνιάσουν.
Πηγή: kynigos.net.gr

*. Χειρισμοί Ιουλίου.-

Ανάλογα με την περιοχή, τα θυμάρια και το έλατο είναι βασικές πηγές। Η παραμονή στον έλατο απαιτεί στη συνέχεια μετά το τρύγο, μεταφορά σε περιοχή με αφθονία σε νέκταρ και γύρη για να «ανανεωθούν» τα μελίσσια. Μεταφορά σε καστανιά όψιμη, όπου υπάρχει αφθονία σε γύρη και νέκταρ, μετά τον έλατο, βοηθά το μελίσσι και είναι μια καλή προετοιμασία εάν πρόκειται να ακολουθήσει μεταφορά στη συνέχεια στο πεύκο. Αρκεί οι καιρικές συνθήκες να είναι ευνοϊκές, να έχει προηγηθεί βροχή, να υπάρχει υγρασία, γιατί έχει παρατηρηθεί ότι σε περίπτωση ξηρασίας η γύρη της καστανιάς μπορεί να είναι τοξική για τη μέλισσα. Άλλες ¨μελισσοβοσκές¨ που είναι σε εξέλιξη την περίοδο αυτή είναι, ανάλογα με την περιοχή, η φλαμουριά, η βελανιδιά, το λιγούστρο, η λυγαριά, το καλαμπόκι. Γενικά, τα μελίσσια μεταφέρονται σε όψιμες ανθοφορίες, σε πιο ορεινές περιοχές ή παραμένουν σε πεδινές περιοχές όπου κυριαρχεί το βαμβάκι.
Πηγή : www.kynigos.net.gr

*. Χειρισμοί Ιουνίου.-

Όπου υπήρχαν πρώιμες ανθοφορίες και ο καιρός ήταν ευνοϊκός έγινε ή γίνεται την περίοδο αυτή ο τρύγος του «ανοιξιάτικου» μελιού। Σημαντικές πηγές την περίοδο αυτή είναι το θυμάρι και το έλατο όπου συνήθως τα μελίσσια μεταφέρονται. Αρκεί ο καιρός να ευνοήσει. Βροχή τον Απρίλιο και αρχές Μαΐου, πριν την ανθοφορία του θυμαριού, ζεστός καιρός και υγροί άνεμοι την περίοδο της ανθοφορίας ευνοούν τη συλλογή. Αντίθετα, βροχή ή ξηροί και ψυχροί άνεμοι είναι πρόβλημα κατά την νεκταροέκριση του θυμαριού, ενώ «λίβας» έστω και μιας ημέρας προκαλεί διακοπή. Για τη συλλογή μελιτώματος από τον έλατο, χρειάζονται υψηλές θερμοκρασίες και απουσία βροχής. Ο μελισσοκόμος θα πρέπει να παρακολουθεί τις συνθήκες για να ξέρει κατά πόσο μπορεί να εκμεταλλευτεί τις προβλεπόμενες «βοσκές».
Πηγή:www.kynigos.net.gr

*.Χειρισμοί Μαϊου.-

Η ακακία, η κουτσουπιά, το παλιούρι, είναι κάποιες από τις ανθοφορίες που βρίσκονται σε εξέλιξη την περίοδο αυτή.
Οι «μελισσοβοσκές» γίνονται πλουσιότερες, ανάλογα πάντα με την περιοχή, και οι εργασίες των μελισσιών και των μελισσοκόμων είναι αυξημένες, Γίνονται τακτικές επιθεωρήσεις και συμπληρώνονται με πλαίσια τα κενά που υπάρχουν. Η φυσική σμηνουργία συνεχίζει ακόμη. Η παραγωγή νέων βασιλισσών, βασιλικού πολτού και η συλλογή γύρης ευνοούνται και την περίοδο αυτή. Νότια, όπου υπήρχαν πρώιμες ανθοφορίες και εσπεριδοειδή, γίνεται ο πρώτος τρύγος του «ανοιξιάτικου» μελιού. Τα μελίσσια μεταφέρονται σε πρώιμα θυμάρια, έλατα ή άλλες ανθοφορίες της εποχής.
Πηγή: www.kynigos.net.gr

*. Χειρισμοί Απριλίου.

Τα μελίσσια, ανάλογα πάντα με την περιοχή και τις καιρικές συνθήκες, αρχίζουν να βρίσκονται σε πλήρη ανάπτυξη σε γόνο και νέες μέλισσες। Οι απαιτήσεις επομένως σε νέκταρ και γύρη είναι ιδιαίτερα αυξημένες. Οι ανθοφορίες των εσπεριδοειδών , της κερασιάς , της μηλιάς στη συνέχεια, είναι κάποιες από τις πηγές της περιόδου αυτής. Οι επιθεωρήσεις από το μελισσοκόμο πρέπει να είναι συχνές και να γίνονται επισταμένα. Η σμηνουργία είναι αναμενόμενη την περίοδο αυτή. Ανάλογα με τις συνθήκες τοποθετείται δεύτερο πάτωμα με χτισμένες ή άχτιστες κηρήθρες. Η περίοδος αυτή είναι κατάλληλη για παραγωγή νέων βασιλισσών, βασιλικού πολτού, και συλλογή γύρης.
Πηγή : www.kynigos.net.gr

*. Χειρισμοί Μαρτίου.-

Οι ανθοφορίες πληθαίνουν. Ο γόνος αυξάνει διαρκώς και οι απαιτήσεις των μελισσοσμηνών για τροφή επίσης. Η αύξηση της θερμοκρασίας και η υπάρχουσα υγρασία την περίοδο αυτή ευνοούν τα μελίσσια στη συλλογή γύρης και νέκταρος και στην ανάπτυξη του επομένως. Συχνός πρέπει να είναι ο έλεγχος από το μελισσοκόμο. Η γέννα της βασίλισσας, η ποσότητα και η διάθεση της τροφής στο μελίσσι, η δυνατότητα εκμετάλλευσης των ανθοφοριών της εποχής (αμυγδαλιά, ρείκι ανοιξιάτικο, αγριοκορομηλιά, βερικοκιά κ.α.) είναι η μέριμνα του μελισσοκόμου. Αναζήτηση επομένως μελισσοβοσκών και οι απαραίτητες μετακινήσεις δρομολογούνται.

Πηγή: www.kynigos.net.gr/

*. Χειρισμοί Φεβρουαρίου .

Η θερμοκρασία σταδιακά αυξάνει και στις νότιες κυρίως περιοχές ευνοούνται οι πτήσεις των μελισσών και η συλλογή γύρης και νέκταρος των ανθοφοριών της εποχής και κατατόπου περιοχής। Οι αμυγδαλιές, οι πρώιμες βερικοκιές, το ανοιξιάτικο ρείκι, το καραγάτσι είναι κάποιες από τις ανθοφορίες που τα μελίσσια την περίοδο αυτή μπορούν να εκμεταλλευτούν όπου οι συνθήκες το επιτρέπουν. Τα «πορτάκια», ανάλογα και με τη δυναμικότητα του μελισσιού, απομακρύνονται από την είσοδο της κυψέλης. Η εκτροφή γόνου ξεκινά και οι μέλισσες ξεκινούν σταδιακά να μπαίνουν σε καινούρια παραγωγική περίοδο. Την περίοδο αυτή, τέλος χειμώνα – αρχές άνοιξης και ανάλογα πάντα με την περιοχή και τις θερμοκρασίες, υπάρχει συχνά κίνδυνος να «χαθεί» το μελίσσι. Ο πληθυσμός μειώνεται καθώς οι «φθινοπωρινές» μέλισσες χάνονται. Η κατανάλωση τροφών είναι αυξημένη με την παρουσία του γόνου, ενώ οι ποσότητες που εξωτερικά διατίθενται είναι περιορισμένες και συχνά, λόγω χαμηλών θερμοκρασιών που μπορεί να επικρατούν, δύσκολα μπορούν οι μέλισσες να συλλέξουν. Ο πληθυσμός εσωτερικά της κυψέλης με δυσκολία μετακινείται ακόμη και για να πλησιάσει πλαίσια όπου υπάρχει τροφή, στην προσπάθειά του να καλύπτει το γόνο διαρκώς για να διατηρηθεί η θερμοκρασία του. Για τους λόγους αυτούς θα πρέπει ο μελισσοκόμος να φροντίσει για την επάρκεια τροφής. Κάθε μελισσοκομικός χειρισμός όμως που απαιτεί άνοιγμα της κυψέλης θα πρέπει να γίνεται σε μέρες θερμές, με θερμοκρασία ανώτερη των 15°C. Ένας καλός προγραμματισμός την περίοδο αυτή, για τους χειρισμούς και τις μετακινήσεις που θα ακολουθήσουν καθώς και πρόβλεψη εναλλακτικών λύσεων εάν οι καιρικές συνθήκες ανατρέψουν τον αρχικό προγραμματισμό, βοηθούν στην αποτελεσματικότερη εκμετάλλευση των μελισσοσμηνών.
ΠΗΓΗ: www.kynigos.net.gr

*. Μελισσοκομικοί χειρισμοί Ιανουαρίου.

Ανάλογα με την περιοχή και τη «διάθεση» του καιρού υπάρχουν διαφοροποιήσεις. Σε πιο βόρειες περιοχές οι θερμοκρασίες παραμένουν χαμηλές για μεγαλύτερο διάστημα και οι μέλισσες διατηρούν τη μελισσόσφαιρα. Κάποιες ζεστές μέρες οι μέλισσες χαλαρώνουν τη μελισσόσφαιρα και μπορούν να απομακρυνθούν για να αποβάλλουν τα περιττώματά τους. Τις ζεστές και ηλιόλουστες αυτές ημέρες (με θερμοκρασία μεγαλύτερη από 15°C) μπορεί να εκμεταλλευτεί ο μελισσοκόμος για να επιθεωρήσει το μελίσσι. Σε νοτιότερες περιοχές η άνοδος της θερμοκρασίας παρατηρείται νωρίτερα. Αν ο καιρός είναι ευνοϊκός και παρουσιαστούν οι πρώτες ανθοφορίες οι μέλισσες αρχίζουν τις πτήσεις και τη συλλογή. Τότε μπορεί να έχουμε και την αρχική παρουσία γόνου. Οι μειωμένες απαιτήσεις μελισσοκομικών χειρισμών την περίοδο αυτή δίνει τη δυνατότητα στο μελισσοκόμο να οργανώσει τον εξοπλισμό του, να διαπιστώσει τις ελλείψεις και να συντηρήσει τον υπάρχοντα εξοπλισμό.Εκμεταλλευόμαστε την έλλειψη γόνου για να πραγματοποιήσουμε θεραπεία κατά της βαρρόα.

ΠΗΓΗ:www.kynigos.net.gr

*. Χειρισμοί Δεκεμβρίου

• Οι χαμηλές θερμοκρασίες είναι απαγορευτικές για κάθε δραστηριότητα εσωτερικά της κυψέλης. Οι μέλισσες μαζεύονται όλες μαζί και σχηματίζουν ένα «σώμα», τη «μελισσόσφαιρα», στην προσπάθεια να διατηρήσουν σταθερή την επιθυμητή θερμοκρασία. Περίοδος ξεκούρασης και για τους μελισσοκόμους. Οι επισκέψεις στα μελισσοκομεία είναι περιορισμένες. Γίνεται έλεγχος για τυχόν ζημιές (άνοιγμα καπακιών, μετατόπιση κυψελών, λιμνάζοντα νερά, φράξιμο εισόδων κ.α.) από δυσμενείς καιρικές συνθήκες (ισχυροί άνεμοι, έντονες βροχοπτώσεις, χαλαζόπτωση κ.α.).Δεν ξεχνάμε, τροφή πάνω απ΄την μελισσόσφαιρα.
• πηγή: www.kynigos.net.gr/site.php

*. Χειρισμοί Νοεμβρίου.-

Από τον προηγούμενο ήδη μήνα, θα πρέπει ο μελισσοκόμος να έχει φροντίσει ώστε τα μελίσσια να εκμεταλλευτούν τις ανθοφορίες του φθινοπώρου, να εκτρέψουν γόνο προκειμένου να ανανεωθεί ο πληθυσμός του μελισσιού। Οι νέες «φθινοπωρινές» μέλισσες έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και είναι αυτές που θα φροντίσουν για την επιβίωση του μελισσιού κατά τη διάρκεια του χειμώνα καθώς και για την είσοδο στην παραγωγική περίοδο μόλις η περιοχή, η εποχή και οι θερμοκρασίες το επιτρέψουν. Τα μελίσσια αν δεν έχουν ήδη μεταφερθεί μεταφέρονται στον τόπο διαχείμασης. Τοποθετούνται σε μέρος τέτοιο ώστε να εκμεταλλεύονται την ηλιοφάνεια του χειμώνα κατά το μέγιστο δυνατό και να προστατεύονται από τους τοπικούς ανέμους και τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Ανάλογα πάντα με την περιοχή και τις καιρικές συνθήκες, την περίοδο αυτή το μελίσσι «ξεγονεύει» και είναι η κατάλληλη εποχή για θεραπεία ενάντια στη βαρρόα. Εκτός από τη θεραπεία γίνεται την εποχή αυτή και προσεκτική επιθεώρηση γενικά της κατάστασης κάθε κυψέλης για να διαπιστωθεί η δυναμικότητα της κυψέλης και η δυνατότητα ασφαλούς «ξεχειμωνιάσματος». Με τη πτώση της θερμοκρασίας, περιορίζουμε την είσοδο της κυψέλης με «πορτάκια» για να αποφύγουμε την εισβολή εχθρών (π.χ. ποντίκια) και ψυχρού αέρα. Όταν η θερμοκρασία πέσει σημαντικά οι μέλισσες ησυχάζουν και σχηματίζουν «μελισσόσφαιρα» για να μπορέσουν να διατηρήσουν εσωτερικά τη θερμοκρασία που απαιτείται. Στη φάση αυτή είναι σημαντικό, με τη σωστή διάταξη των πλαισίων, κοντά στη μελισσόσφαιρα, να υπάρχει διαθέσιμη τροφή. Η απειλή του χειμώνα στην ουσία είναι η λιμοκτονία και όχι το ψύχος.
πηγή :http://www.kynigos.net.gr/site.php